"Thành phố bọt biển" là gì và chúng có thể ngăn lũ lụt như thế nào?

Sự nóng lên của Trái Đất mang đến mối đe dọa lũ lụt ngày càng tăng, các thành phố cần được thiết kế giống như những miếng bọt biển khổng lồ cho phép nước thoát đi một cách an toàn.  Vậy thành phố bọt biển (Sponge City) là gì và tại sao chúng lại quan trọng:

 

'Thành phố bọt biển' là gì?

Thuật ngữ "Thành phố bọt biển" được sử dụng để mô tả các khu vực đô thị có nhiều diện tích tự nhiên như cây cối, hồ nước và công viên hoặc thiết kế tốt khác nhằm mục đích hấp thụ mưa và ngăn lũ lụt.

 

Mối quan tâm đến việc khai thác thiên nhiên - hoặc sử dụng "các giải pháp dựa trên tự nhiên" - để giải quyết các cú sốc khí hậu đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Các thành phố đa dạng như Thượng Hải, New York và Cardiff đang tăng cường "độ xốp" của họ thông qua các khu vườn nội đô, hệ thống thoát nước được cải thiện và vỉa hè trồng cây thêm cây.

 

Tại sao chúng quan trọng?

Ngày càng có nhiều khu vực đô thị đang trải qua những trận lũ lụt kinh hoàng do biến đổi khí hậu mang lại lượng mưa lớn hơn và nguy cơ lũ lụt ngày càng gia tăng. Một báo cáo gần đây của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cho biết 700 triệu người đã sống ở những khu vực có lượng mưa cực đoan gia tăng, một con số dự kiến ​​sẽ tăng lên khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên.

 

Năm 2016, lũ quét ở Nairobi khiến đường phố bị nhấn chìm, cây cối bật gốc và các tòa nhà chất thành đống, trong khi cơn bão nhiệt đới Elsa làm ngập lụt New York vào năm 2021. Cả hai cơn bão đều làm gián đoạn sinh kế và khiến hàng chục người thiệt mạng.

 

Một lợi ích tương đương của các thành phố xốp là chúng có thể giữ được nhiều nước hơn trong các con sông, cây xanh và đất thay vì mất nước do bốc hơi, có nghĩa là chúng có khả năng chống chịu hạn hán tốt hơn. Theo báo cáo của công ty thiết kế toàn cầu Arup tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới, các cách tự nhiên để hấp thụ nước đô thị rẻ hơn khoảng 50% so với các giải pháp nhân tạo và hiệu quả hơn 28%.

 

"Độ xốp" được đo như thế nào?

Arup đã  xem xét bảy thành phố lớn và tính toán 'cơ sở hạ tầng màu xanh lam và xanh lá cây' bao gồm cỏ, cây cối, ao và hồ và bao nhiêu ? cùng với 'cơ sở hạ tầng màu xám' như bê tông, vỉa hè và các tòa nhà. Arup cũng xem xét loại và kết cấu của đất đô thị để đánh giá xem nó có thể giữ được bao nhiêu nước, cũng như lớp phủ thực vật, có thể giúp giữ nước và ngăn dòng chảy. Họ đã sử dụng hình ảnh vệ tinh, trí tuệ nhân tạo để thực hiện các phép tính. Arup cho biết công cụ lập bản đồ kỹ thuật số AI của họ - Terrain, nhanh hơn 80% so với việc lập bản đồ cảnh quan của thành phố theo cách thủ công.

 

Những phát hiện là gì?

Bảy thành phố được phân tích là New York, London, Singapore, Mumbai, Auckland, Thượng Hải và Nairobi. Độ xốp được chia từ 1-100%. Các thành phố có xếp hạng cao hơn có thể hấp thụ nhiều nước hơn khi mưa. Auckland của New Zealand đứng đầu với tỷ lệ bọt biển 35% - phần lớn nhờ vào hệ thống thoát nước mưa, nhiều sân gôn, công viên cây xanh và khu vườn dân cư quy mô tốt. Tiếp theo là Nairobi với 34%, trong khi New York, Mumbai và Singapore đứng thứ ba với 30% và Thượng Hải đứng thứ tư với 28% xếp hạng bọt biển. Ở vị trí cuối cùng là London, với 22%, chủ yếu do mức độ bê tông cao và khả năng thấm hút của đất kém.

 

Làm thế nào để các thành phố trở nên 'xốp' hơn?

Thêm nhiều công viên, cây xanh, cây xanh khác hoặc hệ thống thoát nước tự nhiên là biện pháp tăng cường khả năng hấp thụ của thành phố và làm cho nó có khả năng chống ngập lụt và hạn hán tốt hơn. Nhiều thành phố đang bổ sung không gian xanh để tăng độ xốp và mang lại những lợi ích khác, từ không khí sạch hơn đến môi trường sống của động vật hoang dã và những nơi để thoát khỏi cái nóng mùa hè. Các công cụ lập bản đồ kỹ thuật số có thể cho phép các thành phố nhanh chóng đánh giá việc sử dụng tốt nhất không gian có sẵn của họ - từ thu hoạch nước mưa đến ao và vườn trong nội thành - cũng như rủi ro khi không làm như vậy.

 

Trung Quốc đang chống chọi với lũ lụt với các 'Thành phố bọt biển'

 

 

Với khoảng thời gian dài, Trung Quốc đã phát triển “nóng” các yếu tố môi trường không được chú ý nhiều, với dân số đông và nhu cầu phát triển rất nhanh tại các đô thị lớn. Đã có hiện tượng lấp các hồ, đầm tại các đô thị phục vụ phát triển đô thị mới, cũng như các kênh, rạch và sông thoát nước bị thu hẹp. Hậu quả của quá trình trên cùng với sự nóng lên của Trái Đất đã làm gián đoạn hoạt động cùng với thiệt hại về người và tài sản.  Để chống lại vấn đề ngày càng gia tăng này, Trung Quốc đã và đang theo đuổi sự phát triển của các “thành phố bọt biển”.

 

Chương trình Thành phố bọt biển, được khởi động vào năm 2015, đó là các thành phố đầu tư vào các dự án tập trung vào việc hấp thụ nước lũ. Hiện tại, các thiết kế “xốp” đang được triển khai tại 30 thành phố, bao gồm Thượng Hải, Vũ Hán và Hạ Môn. Mục tiêu hiện tại của chương trình là đến năm 2020, 80% khu vực thành thị ở Trung Quốc sẽ tái sử dụng ít nhất 70% lượng nước mưa của họ. 30 thành phố nằm trong sáng kiến đã nhận được hơn 12 tỷ đô la tài trợ cho các dự án bọt biển . Tuy nhiên, chính phủ liên bang chỉ cung cấp từ 15 đến 20 phần trăm nguồn vốn này, phần còn lại đến từ chính quyền địa phương và các nhà đầu tư tư nhân.

 

Lingang, một thành phố được quy hoạch ở quận Phố Đông của Thượng Hải, đang nỗ lực để trở thành thành phố bọt biển lớn nhất cho đến nay ở Trung Quốc. Nỗ lực này được hỗ trợ bởi 119 triệu đô la tài trợ từ chính quyền thành phố. Cho đến nay, thành phố đã bắt đầu trồng cây trên các mái nhà, xây dựng các vùng đất ngập nước (nơi sẽ lưu trữ nước mưa), và xây dựng các con đường thấm có khả năng lưu trữ nước chảy tràn.

 

Nhìn về Việt Nam

Việt Nam nằm trong danh sách các quốc gia có nguy cơ chịu thiệt hại nặng của biến đổi khí hậu, đặc biển là hiện tượng nước biển tăng lên. Chúng ta đã thấy hiện tượng ngập lụt ở phía nam như Tp. Hồ Chí Minh, Cần Thơ…và các vùng đồng bằng ven biển. Đại dịch Covid có thể qua đi sớm, nhưng hiện tượng Trái Đất ấm lên, cùng với biến đổi khí hậu vẫn còn nguyên chúng ta cần có các hành động cụ thể sớm để giảm thiểu các thiệt hại. Biết rằng biến đổi khí hâu là câu chuyện toàn cầu, nhưng việc làm “xốp” các thành phố là câu chuyện của chính các thành phố.