Phim Hàn Quốc - Thế lực của điện ảnh Châu Á

 

Cành cọ vàng phim Cannes 2019 năm nay cho Bong Joon-Ho là phần thưởng xứng đáng cho phim Hàn khi đã lỡ hẹn sau vài năm dù nhiều phim được giới chuyên môn đánh giá cao nhưng lại chưa dành được giả. Khi năm 2018 phim Burning của Lee Chang-Dong được chuyển thể từ truyện ngắn của Murakami là ứng cử viên nặng ký nhưng lại phải nhường cho Shoplifters. Trước đó tại LHS Cannes 2017 thì phim “The Villainess” của đạo diễn trẻ Jung Byung-gil cũng tạo tiếng vang khi khiến cho khán giả phải đứng lên vỗ tay suốt 4 phút. Phim có các trường đoạn chiến đấu kinh điển cùng với kỹ thuật quay xuất sắc ngay từ đầu phim với một shot quay trong 5 phút, chuyển từ góc quay thứ nhất giống như chơi game sang góc quay thứ 3:

hay như trường đoạn đua xe đánh nhau gợi nhớ hình ảnh của Kill Bill, kỹ thuật quay cũng vô cùng xuất sắc:

Bong Joon-Ho thực ra đã được coi là một đạo diễn xuất chúng ngày từ phim Memories of Murder (2003), năm 2003 này là một năm rất đặc biệt với điện ảnh Hàn Quốc khi xuất hiện một loạt phim kinh điển mà đến bây giờ vẫn được đánh giá trong top những phim xuất sắc của điện ảnh Hàn Quốc, có thể kể đến Xuân, Hạ, Thu, Đông rồi lại Xuân của Kim Ki Duk, Old boy Của Park Chan Wook, A Tales of Two sisters của Kim Jee Won, The Classics,...

 

Phim hình sự có lẽ là một đề tài được các đạo diễn Hàn Quốc ưa chuộng, Memories of Murder có lẽ là một phim hình sự xuất sắc nhất trong số các phim hình sự của HQ, vì thực ra vụ án không bao giờ được phá, không ai biết thủ phạm thực sự và kết thúc phim là một cái kết thực sự xuất sắc.

 

Bong Joon-Ho không thể hiện được hết tài năng với các phim theo hướng mainstream như Snowpierce hay The Host, nhưng lại vô cùng xuất sắc trong những phim thể hiện tâm lý, sử dụng các hình ảnh ẩn dụ và khiến người xem phải ngồi lại suy nghĩ lâu sau khi bộ phim kết thúc như Mother hay Okja. Vì vậy khi Parasite đoạt giải Cannes thì là một phần thưởng xứng đáng với tài năng của Bong Joon-Ho.

Khi điện ảnh Nhật Bản đã lâu không có một tên tuổi lớn, điện ảnh Hồng Kông vốn chỉ nổi tiếng với phim hành động thì điện ảnh Hàn Quốc có hàng loạt các tên tuổi với nhiểu thể loại phim khác nhau, và họ còn rất nhiều tiềm năng để phát triển. Jung Byung-gil sinh năm 1980 nhưng qua phim The Villainess có thể thấy năng lực hoàn toàn có thể sánh ngang với Quentin Tarantino. Ngoài Bong Joon Ho thì những đạo diễn sau cũng hoàn toàn xứng đáng có được một giải thưởng lớn:

Park Chan Wook, bộ ba phim Trả thù của ông đã trở thành một kinh điển, nhưng trước đó thì mọi người đã biết đến ông qua phim “Joint Security Area” nói về chiến tranh Nam Bắc Hàn (một đề tài liên tục được khai thác). Không cần phải nhắc lại sự xuất sắc của phim Oldboy, mặc dù chuyển thể từ manga nhưng ông đã thể hiện với cách nhìn riêng của mình. Bộ phim được xây dựng rất kỹ, từng khung hình đều được chuẩn bị vô cùng chi tiết. Ví dụ ngay từ đầu phim các dòng chữ tiếng Anh thay đổi như đồng hồ điện tử, các chữ Hàn quay như đồng hồ cơ và nhạc nền là tiếng tích-tắc, đây là ngụ ý ám chỉ bộ phim về thời gian. Hoạ tiết của giấy dán tường cũng là 1 ý đồ của đạo diễn hình. Cảnh đánh nhau trong hành lang cũng trở thành một kinh điển trong phim hành động Hàn Quốc, có thể thấy bộ phim The villainess cũng bị ảnh hưởng bởi trường đoạn này

 

Nhạc Waltz là một đặc sản của phim Hàn, thường được dùng vào cuối phim để đẩy cảm xúc của người xem, khiến họ phải nán lại vừa xem credit vừa ngẫm lại bộ phim, rất nhiều bộ phim tình cảm hoặc phim bộ của Hàn Quốc cũng dùng một bản Waltz vào cuối phim, và không thể nhắc đến bản Waltz của phim Old Boy:

 

Nói đến giải Cannes năm nay thì không thể nhắc lại giải Cannes năm ngoái với Burning của quái kiện Lee Chang Dong, phim của ông không duy mỹ như Kim Ki Duk, không màu mè bóng bẩy như các phim HQ khác mà miêu tả một cách chân thực những góc tối của xã hội HQ. Ông không làm nhiều phim nhưng mỗi bộ phim đều là những tác phẩm lớn. Ông vốn là một tiểu thuyết gia chuyển sang viết kịch bản trước khi thành đạo diễn nên phim của ông có nội dung rất sâu sắc. Bản thân bộ phim Poetry đã đoạt giải Kịch bản xuất sắc nhất của Cannes năm 2000. Trải qua một thời gian dài hoạt động chính trị với vai trò Bộ trưởng Văn hoá, ông trở lại với phim Burning, bộ phim là ứng cử viên sáng giá cho giải Cannes năm 2017, dù không được giải nhưng bộ phim vẫn được coi là một kiệt tác, bên cạnh giá trị về chính trị thì đây là bộ phim đánh dấu cho sự quay trở lại của những nghệ sĩ bị hạn chế hoạt động dưới thời Tổng thống Park Geun Hye. Không chỉ có cốt truyệt ly kỳ, một cái kết mở đầy bất ngờ với khán giả mà thậm chí diễn xuất của 3 nhân vật chính trong phim cũng được đánh giá rất cao.

 

Xếp hàng quái kiệt của Hàn Quốc thì không thể thiếu Kim Ki Duk, phim của ông ở Việt Nam vô cùng nổi tiếng. Phim của ông cực đoan đến đáng sợ, ông bị ám ảnh bởi tình dục nên hầu như bộ phim nào cũng nhắc đến nó qua nhiều cách thể hiện, dù mục đích sử dụng có khác nhau. Hình ảnh phim cũng vô cùng mạnh mẽ và được thể hiện chân thật đến mức khiến người xem cảm thấy rợn người. Bản thân Kim Ki Duk cũng là một đạo diễn bị nhiều người ghét bỏ nhất dù tài năng của ông được nhiều người mê điện ảnh trên thế giới công nhận.

Nếu không nhắc đến Kim Jee Woon thì cũng thiếu sót, ông nổi tiếng với các phim thriller và có thể nói là tạo ra một phong cách phim thriller riêng của Hàn Quốc. Phim Tales of two sisters được coi là phim kinh dị nhưng nó không khai thác theo cách doạ dẫm khán giả mà đi sâu vào tâm lý, chứng tâm thần và ám ảnh của con người. Đây là bộ phim phải xem 2-3 lần để có thể hiểu ra được sự thật của bộ phim. Ông còn khá nhiều bộ phim đình đám khác như The Good The Bad The Weird, I Saw The Devil, The Bittersweet Life. I saw the Devil có thể ví như một tập 4 cho bộ 3 phim Trả thù của Park Chan Wook, máu me không thua The Saw của Mỹ, nhưng đây là bộ phim khiến ta phải nghĩ, trả thù liệu có làm cho chúng ta nhẹ lòng không, hay nỗi đau còn thêm nặng nề? Tên tuổi ông nổi tiếng sang Hollywood nên đã được mời làm đạo diễn cho phim Last stand với sự có mặt của siêu sao Arnold Schwarzenegger. Phim của Kim Jee Woon khác với các phim Hàn Quốc khác là không có cảnh tình dục hay lãng mạn, nhưng bù lại thì rất nhiều máu (eo!), ông hay tập trung vào các nhân vật đang mắc kẹt trong cuộc sống.

Thật tiếc khi phim Hàn ở Việt Nam trong suy nghĩ của đa số người chỉ là những phim lãng mạn hoặc kinh dị mà không có những phim nghệ thuật chất lượng cao. Có thể nói hiện nay Hàn Quốc đang là quốc gia đứng đầu Châu Á về điện ảnh với nhiều đạo diễn xuất sắc với nhiều thể loại và phong cách làm phim đa dạng.