Các lý do để giáo dục Phần Lan đứng đầu thế giới!

Chương trình Đánh giá Học sinh Quốc tế (PISA) kết hợp với Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) thường xuyên công bố dữ liệu cho thấy rằng  Phần Lan luôn được xếp hạng cao trong giáo dục.

Phần Lan đang dẫn đầu vì các phương pháp thực hành thông thường và một môi trường giảng dạy toàn diện luôn phấn đấu vì sự công bằng hơn là sự xuất sắc. Dưới đây là lý do tại sao hệ thống giáo dục của Phần Lan đang “thống trị” thế giới.

 

Không có tiêu chuẩn hóa việc kiểm tra định kỳ

Điều thường xảy ra là học sinh sẽ học chỉ để vượt qua bài kiểm tra và giáo viên sẽ dạy với mục đích duy nhất là học sinh vượt qua bài kiểm tra. Phần Lan không có bài kiểm tra tiêu chuẩn. Ngoại lệ duy nhất của họ có kỳ quốc gia, là một kỳ kiểm tra tự nguyện dành cho học sinh cuối cấp trung học phổ thông (tương đương với một trường trung học phổ thông của Việt Nam) bởi giáo viên của họ.

 

Giáo viên phổ thông

Tất cả giáo viên bắt buộc phải có bằng thạc sĩ trước khi vào nghề. Chương trình giảng dạy để đào tạo giáo viên được các trường chuyên nghiệp chọn lọc và khắt khe nhất trên toàn quốc. Nếu một giáo viên không thực hiện tốt công việc của mình thì đơn vị quản lý giáo viên đó đồng thời cũng phải trịu trách nhiệm.

 

Hợp tác không cạnh tranh

Trong khi hầu hết các quốc gia khác coi hệ thống giáo dục là một cuộc cạnh tranh lớn của Darwin (#), thì người Phần Lan lại nhìn nhận nó theo cách khác.  Họ đưa ra quan điểm trong giáo dục phổ thông là:

"Những người chiến thắng thực sự không cạnh tranh."

Thái độ này đã tạo ra các học sinh khiến họ đứng đầu. Hệ thống giáo dục của Phần Lan không “lo lắng” về các hệ thống dựa trên thành tích nhân tạo. Không có danh sách các trường học hoặc giáo viên có thành tích tốt nhất. Đó không phải là một môi trường cạnh tranh - thay vào đó, hợp tác là tiêu chuẩn.

 

Ưu tiên những điều cơ bản

Trước đây, ở chính Phần Lan quan tâm đến việc kiểm tra và khả năng hiểu của môn toán và khoa học, họ cũng có xu hướng quên mất những gì tạo nên một môi trường học tập là học sinh vui vẻ, hài hòa và lành mạnh. Trước năm 1980, hệ thống trường học Phần Lan cần một số cải cách nghiêm túc.

Chương trình mà Phần Lan đưa ra tập trung vào việc quay trở lại những điều cơ bản. Đó không phải là việc thống trị bằng những điểm xuất sắc hay nâng cao kỷ lục. Thay vào đó, họ muốn làm cho môi trường học đường trở thành một nơi bình đẳng hơn.

Kể từ những năm 1980, các nhà giáo dục Phần Lan đã tập trung vào việc ưu tiên những điều cơ bản sau:

• Giáo dục phải là một công cụ để cân bằng bất bình đẳng xã hội.
• Tất cả học sinh được ăn miễn phí tại trường.
• Dễ dàng tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
• Tư vấn tâm lý cho học sinh phổ thông.
• Hướng dẫn cá nhân để phát huy khả năng của mình.
• Xây dựng cá nhân trong một môi trường tập thể bình đẳng.

 

Bắt đầu đi học ở độ tuổi lớn hơn

Phần Lan lại bắt đầu bằng cách thay đổi những chi tiết rất nhỏ. Học sinh bắt đầu đi học khi được bảy tuổi, để những năm thơ ấu đang phát triển để không bị xích vào giáo dục bắt buộc. Chỉ có 9 năm học bắt buộc mà trẻ em Phần Lan phải theo học. Mọi thứ đã qua lớp chín hoặc ở tuổi 16 là không bắt buộc.

 

Cung cấp các lựa chọn chuyên nghiệp

Trường Trung học Phổ thông là một chương trình kéo dài ba năm nhằm chuẩn bị cho học sinh các lựa chọn phù hợp cho tương lai của mình họ có thể xác định việc họ được nhận vào một trường Đại học dựa trên các chuyên ngành mà họ đã đạt được trong thời gian ở "trường trung học"

Một lựa chọn khác cho học sinh là giáo dục nghề nghiệp. Dậy nghề là một chương trình kéo dài ba năm đào tạo sinh viên cho các nghề nghiệp khác nhau. Các em có quyền lựa chọn để đi làm sau ba năm học nghề hoặc đăng ký vào Đại học.

 

Phần Lan thức dậy muộn hơn để đi học

Học sinh ở Phần Lan thường bắt đầu đi học từ 9:00 - 9:45 AM. Nghiên cứu của họ đã chỉ ra rằng thời gian bắt đầu quá sớm có hại cho thể chất, sức khỏe và sự trưởng thành của học sinh. Các trường học ở Phần Lan bắt đầu một ngày muộn hơn và thường kết thúc lúc 14:00 - 14:45.

 

Hướng dẫn nhất quán từ cùng một giáo viên

Học sinh ở Phần Lan thường học một giáo viên trong tối đa sáu năm học của họ. Trong thời gian này, giáo viên còn đảm nhận vai trò của một người cố vấn. Trong suốt những năm đó, sự tin tưởng và gắn kết được xây dựng để cả hai bên biết và tôn trọng lẫn nhau.

Vì vậy các giáo viên có thể lập biểu đồ chính xác và quan tâm đến sự tiến bộ của học sinh mà họ quản lý, họ giúp học sinh để đạt được mục tiêu. Và giáo viên cũng có trách nhiệm với học sinh của mình, không thể truyền cho giáo viên kế tiếp vì… không có ai.

 

Một bầu không khí thoải mái hơn trong trường học

Các phòng giáo viên được bố trí khắp nơi ở các trường học Phần Lan, nơi họ có thể nằm dài và thư giãn, chuẩn bị cho tiết học mới hoặc chỉ đơn giản là giao lưu. Giáo viên nhân tố số 1 của trường học, cũng là con người và cần hỗ trợ về sức khoẻ, tinh thần để họ có thể hoạt động hết khả năng của mình. Đây là một điểm rất khác biệt với các hệ thống giáo dục của các nước khác.

Học sinh chỉ có một vài tiết học một ngày. Họ có 2-3 lần để ăn, tận hưởng các hoạt động giải trí và thư giãn.  Sau các tiết học khoảng thời gian từ 15 đến 20 phút nghỉ như vậy học sinh có thể giảm căng thẳng.

 

Ít bài tập về nhà và công việc bên ngoài hơn

Học sinh ở Phần Lan có số lượng bài tập bên ngoài và bài tập về nhà ít nhất so với bất kỳ học sinh nào trên thế giới. Họ chỉ dành nửa giờ mỗi đêm ở nhà để làm những công việc ở trường được giao về nhà. Học sinh Phần Lan không có gia sư.

Học sinh Phần Lan đang hoàn thành mọi thứ cần thiết ở trường mà không phải chịu thêm áp lực đi kèm với việc hoàn thành xuất sắc một môn học. Không phải lo lắng về điểm số, họ có thể tập trung vào nhiệm vụ thực sự trong tầm tay - học tập và trưởng thành như một con người.

 

Đây là một phần nghiên cứu trong “bài tập lớn” của tác giả, tuy nhiên để được thành quả như hôm nay Phần Lan cũng đã mất nhiều thời gian phấn đấu và thay đổi không ngừng. Các quốc gia trong đó có chúng ta không thể áp dụng ngay các yếu tố thành công của Phần Lan vì còn các rào cản về kinh tế và xã hội. Và nếu mong muốn làm theo cũng cần một kế hoạch với một lộ trình dài cụ thể. Hiện đã có nhiều nước làm theo giáo dục của Phần Lan trong đó có cả các quốc gia phát triển như Mỹ và Anh, họ cũng “làm theo” theo từng phần để cải thiện chất lượng giáo dục phổ thông.

Chất lượng giáo viên là yếu tố được đánh giá hàng đầu, cái này thì có thể áp dụng được sớm và bỏ qua các được nhiều rào cản kinh tế và xã hội. Ở bậc đại học như chúng ta đã biết, Mỹ được đánh giá cao hơn rất nhiều. Phần Lan đang trong quá trình cải tổ lại giáo dục Đại học, tuy họ chưa được đánh giá cao như các nước dẫn đầu nhưng trong bảng xếp hạng họ đang tiến bộ hàng năm.

 

P/s: Tham khảo thuyết tiến hoá của Darwin để hiểu thêm về cuộc cạnh tranh mà tác giả đề cập trong bài viết (#)

Tài liệu tham khảo

https://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results-overview.pdf

https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Darwin